Ostatnia dekada przyniosła wiele zmian w standardach norm europejskich odnośnie drewna klejonego warstwowo. Zmiany te wprowadzono ze względu na racjonalizację wykorzystania naturalnego surowca jakim jest tarcica iglasta i w celu dostosowania się do jakości surowca dostępnego na rynku.
Na wstępie wyjaśnimy sposób oznaczenia klasy wytrzymałości drewna klejonego.
Składa się ona z trzech istotnych elementów:
GL – to skrót od angielskiego słowa glulam, czyli przyjętego do potocznego fachowego języka skrótu od Glued Laminated Timber (Drewno Klejone)
20,22,24,28,30 – Liczba dwucyfrowa oznaczająca wytrzymałość na zginanie w MPa
Mała litera h lub c – czyli oznaczenie budowy przekroju – z lameli jednorodnych lub lameli mieszanych
Wszelkie omawiane w tym artykule zmiany obowiązują już jakiś czas, bo od sierpnia 2015 roku. Wprowadziła je norma PN-EN 14080:2013. Wcześniej używana klasyfikacja, dzisiaj już nieaktualna, to: GL24 (c lub h), GL28 (c lub h), GL32 (c lub h), GL36 (c lub h).
Nowy podział jest szerszy i obejmuje klasy (oczywiście wszystkie z przyrostkami c lub h): GL20, GL22, GL24, GL26, GL28, GL30, GL32.
Od razu da się zauważyć istotną różnicę!
Nowych klas jest prawie dwa razy więcej niż w poprzedniej wersji normy. Co ciekawe, nowe klasy są gęściej rozłożone w niższych kategoriach wytrzymałości a brakuje klasy GL36, która wcześniej występowała (i była często wykorzystywana przez projektantów).
Taki rozkład klas wytrzymałościowych to podejście czysto racjonalne gdyż materiały najwyższych klas były osiągalne jedynie w teorii. W tym momencie najwyższą normową klasą jest GL32 a i nawet ten materiał jest w praktyce bardzo ciężko dostępny.
Dlaczego tak się dzieje i jak to najprościej wyjaśnić?
Omówimy budowę elementów na przykładzie najbardziej dostępnych klas drewna klejonego
Zgodnie z normą PN-EN 14080:2013 elementy zbudowane z lameli jednorodnych i oznaczone małą literą h muszą posiadać stałe parametry wytrzymałości, sprężystości i gęstości dla wszystkich składowych desek.
Wg wymagań normy np.
Elementy w klasie GL24h muszą być zbudowane z lameli T14 (odpowiednik deski o bliżej nam znanym oznaczeniu C24). Jak wiemy na rynku klasa ta jest ogólnodostępna i łatwo osiągalna.
Idąc dalej elementy w klasie GL28h muszą być zbudowane z lameli T18 co odpowiada już klasie C30. Z kolei elementy w klasie GL30h z desek T21 która odpowiada klasie C35.
To pokazuje jak wysokie wymagania są konieczne dla zakwalifikowania elementu z drewna klejonego do wysokiej klasy wytrzymałości GL.
Co dzieje się z przekrojami niejednorodnymi (mieszanymi, kombinowanymi) oznaczonymi mała literką c??
Budowa przekroju składa się z dwóch lub trzech stref – środkowej, dwóch pośrednich (nie zawsze występujących) i dwóch skrajnych – zgodnie z grafiką poniżej.
Elementy w klasie GL24c muszą posiadać strefę środkową z lameli T9 (wymagania pomiędzy C14 i C16) a strefę zewnętrzną T14 (C24)
Elementy w klasie GL28c – strefy dopuszczone w różnych konfiguracjach ale strefa środkowa z lameli min. T11 (C18) a wtedy strefa zewnętrzna z lameli T21 (C35)!!!. lub w trochę korzystniejszej konfiguracji – strefa środkowa T14 (C24) a strefa zewnętrzna T18 (C30)
Elementy w klasie GL30c – min. strefa środkowa z lameli T14 (C24) a strefa zewnętrzna z lameli T22 (wymagania pomiędzy C35 i C40).
Na koniec elementy w klasie GL32c – min. strefa środkowa z lameli T11 (C18) ale wtedy strefa zewnętrzna z lameli T26 (wymagania pomiędzy C40 i C45).
Każdy kto kupował drewno konstrukcyjne wie, że w praktyce klasy powyżej C24 są nieosiągalne. Można więc sobie wyobrazić z jaką trudnością muszą się uporać producenci drewna klejonego pozyskując naturalny materiał, którego jakość jest niezależna od posiadanej technologii i kapitału.
Są to czynniki, dla którego nie zaleca się projektowania konstrukcji z najwyższych klas wytrzymałości. Klasy wyższe, czyli GL28c oraz GL30c są zalecane do konstrukcji wielkowymiarowych i tam ich zastosowanie jest w znacznej mierze uzasadnione. Jednakże przy projektach mniejszych jak więźby, altany, tarasy czy domy szkieletowe najrozsądniejsze jest wykorzystanie materiału w klasie GL24h, który jest szeroko dostępny, za czym idzie niższa cena materiału i krótszy transport.
W Modulam jesteśmy świadomi potrzeb projektowych związanych z klasami wytrzymałości materiału. Ta świadomość oraz znajomość rynku pomagają nam już na etapie projektowania optymalizować koszty bez szkody dla samego projektu i jego użytkowania.